Rozległe obszary Puszczy Sandomierskiej położone między Wisłą i Sanem na północy dzisiejszego województwa podkarpackiego posiadają bardzo bogatą historię. Początki osadnictwa na tych terenach sięgają wieków średnich. W okresie kształtowania się władzy królewskiej tereny te wchodziły w skład dwóch księstw, potem województw: krakowskiego i sandomierskiego, stanowiących jedną z kolebek państwowości polskiej. Sandomierz należał obok Krakowa do największych ośrodków Małopolski, a ziemia sandomierska była w tym czasie wysuniętą placówką cywilizacji łacińskiej – bramą na Wschód Sandomierz noclegi.
Stąd rozchodziły się szlaki na Grody Czerwieńskie, Litwę i Ruś. Za czasów ostatnich Piastów rozpoczęto zasiedlanie obszarów Puszczy Sandomierskiej. Później procesy osadnicze nabrały przyspieszenia z chwilą nadawania puszczańskich ziem możnym rodom i Kościołowi. Powstawały wielkie własności ziemskie, m.in. Ossolińskich, Tarnowskich, Firlejów, Gryfitów, rozszerzały się posiadłości kościelne. Pojawiały się osady i dwory obronne, m.in. w Dzikowie (w 2. poł. XIV w. istniała tu wieża obronna), Tarnobrzegu, Machowie, Wielowsi (grodzisko XI-XIII w.). Gospodarka na tym terenie oparta była głównie na bogactwie terenów leśnych. Mieszkańcy żyli z tego, co oferowała natura. Zajmowali się zbieractwem, łowiectwem, pozyskiwaniem drewna, wypalaniem węgla drzewnego. Karczując las pozyskane drewno spławiali Sanem i Wisłą, zaś uzyskaną w ten sposób ziemię uprawiali bądź przeznaczali na łąki i pastwiska. Chociaż najczęściej nie była to ziemia urodzajna, to jednak w ciągu wieków przyciągała przybyszów z przeludnionego Mazowsza, zachodniej Małopolski, osadzani tu również byli jeńcy – Tatarzy, Rusini (Kozacy), a nawet Szwedzi. W wyniku wymieszania się tradycji, zwyczajów, ludność z czasem stworzyła odrębną grupę etnograficzną różniącą się w wielu dziedzinach od sąsiadów. Nazywali się i byli nazywani Lesiokami lub Lasowiakami noclegi Sandomierz.
W wyniku pierwszego rozbioru Polski ziemie w dorzeczu Wisły i Sanu, podobnie jak i całą Małopolskę zajęły wojska cesarzowej Marii Teresy. Liczne na tym terenie królewszczyzny przejęte zostały bezpośrednio przez władze austriackie. Aby podnieść dochodowość tych dóbr, administracja cesarza Józefa II rozpoczęła zorganizowaną akcję osadniczą, która przeszła do historii jako tzw. kolonizacja józefińska. Objęte nią tereny zasiedlane były żywiołem niemieckim – osadników sprowadzano z Austrii, krajów niemieckich, ze Śląska. Miało to na celu także podniesienia kultury gospodarowania. Osadnicy, będący w większości przypadków protestantami, budowali w koloniach własne świątynie, nie asymilowali się z miejscową ludnością. Ich wpływ na germanizowanie ludności polskiej na terenach zajętych przez Austrię był znikomy. Duże skupiska kolonii niemieckich znajdowały się w okolicach Mielca (Josephsdorf – Jaślany, Hochenbach – Czermin, Reichsheim – Sarnów), Tarnobrzega, Kolbuszowej (Wildenthal – Stary Dzikowiec, Ranischau – Raniżów). Rząd austriacki podjął akcję zakładania hut żelaza i szkła. Jednak z powodu złej infrastruktury, braku dróg transportowych gospodarka nie rozwijała się. Dopiero pod koniec XIX w. można było zauważyć znaczne jej ożywienie. Rozpoczęto budowę kolei (na trasie Rozwadów–Nisko–Przeworsk i Rozwadów–Dębica), rozbudowę dróg bitych. Po odzyskaniu niepodległości olbrzymi wpływ na rozwój tych terenów miała decyzja o budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Dzięki niemu narodziła się Stalowa Wola, dziś drugie pod względem liczby mieszkańców miasto Podkarpacia (73 tys.). Podczas okupacji hitlerowskiej mieszkańcy tych obszarów wykazali się dużym zaangażowaniem w walce z okupantem. W rozległych lasach powiatów niżańskiego, kolbuszowskiego, mieleckiego działały oddziały Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Partyzanci AK opanowali m.in. niemiecki poligon rakietowy w Bliznej. Prowadziło to do masowych represji. Po wojnie, z uwagi na politykę rozwoju przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, następował dalszy rozwój obszarów północnej części dzisiejszego województwa podkarpackiego. Rozrastała się Stalowa Wola, Nisko i Nowa Dęba, przemysł siarkowy dźwigał Tarnobrzeg i jego okolice. Dzięki rozwojowi przemysłu lotniczego rangę zyskał Mielec. Szybko rozbudowywała się także Dębica. W 1975 r. Tarnobrzeg został stolicą nowego województwa wyodrębnionego z części Rzeszowszczyzny i dawnego województwa kieleckiego noclegi w Sandomierzu.